مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی، به‌عنوان یکی از انواع مالیات‌های مستقیم، بر سود و درآمد شرکت‌ها و مؤسسات اعمال می‌شود. این نوع مالیات، با هدف توزیع عادلانه منابع و تأمین مالی دولت وضع شده و شامل قوانین و مقررات خاصی است که اشخاص حقوقی باید برای رعایت آنها اقدام به تنظیم و ارائه اظهارنامه مالیاتی کنند.
تعریف مالیات بر درآمد
مالیات بر درآمد یا مالیات بر عملکرد، یکی از انواع مالیات‌های مستقیم است که بر اساس قوانین مالیاتی هر کشور از درآمد خالص افراد و اشخاص حقوقی اخذ می‌شود. این مالیات به سود و درآمدی که افراد حقیقی یا حقوقی در یک دوره مالی به دست می‌آورند، تعلق می‌گیرد. نرخ و نحوه محاسبه مالیات بر درآمد، مطابق با قوانین و مقررات مالیاتی تعیین می‌شود. بنابراین اشخاص مشمول موظف‌اند پس از کسر هزینه‌های قانونی و معافیت‌های تعیین‌شده، اظهارنامه مالیاتی خود را تنظیم و مالیات مقرر را پرداخت کنند.
مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی چیست؟
بر اساس ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد شرکت‌ها و فعالیت‌های انتفاعی اشخاص حقوقی، از منابع مختلف داخلی و خارجی، پس از کسر زیان‌های منابع غیرمعاف و معافیت‌های قانونی، مشمول مالیات بر درآمد می‌شود.
طبق ماده ۱۱۰ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص حقوقی موظف‌اند حداکثر تا چهار ماه پس از پایان سال مالی، گزارش درآمد و هزینه‌های سالانه خود را همراه با اظهارنامه مالیاتی، ترازنامه و صورت سود و زیان که مبتنی بر دفاتر و مدارک معتبر است، به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه دهند.
علاوه بر اظهارنامه مالیاتی، اشخاص حقوقی ملزم به ارسال مدارک زیر نیز هستند:
- در سال اول فعالیت، اطلاعات هویتی شرکا، سهام‌داران، تعداد سهام و نشانی هر یک از آنها
- فهرست تغییرات اطلاعات اشخاص حقوقی پس از ارسال اولین فهرست
پس از ارائه این مدارک، مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی با نرخ ۲۵ درصد محاسبه می‌شود. برای برنامه‌ریزی مالی دقیق، مدیران مجموعه‌های حقوقی باید هم‌زمان با محاسبه مالیات عملکرد، محاسبات مالی؛ مانند اضافه‌کاری کارکنان را نیز در پایان هر سال مالی انجام دهند.
نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی در ایران طبق ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم، معادل ۲۵ درصد از درآمد مشمول مالیات آن‌هاست. این نرخ برای تمامی اشخاص حقوقی، اعم از شرکت‌ها، مؤسسات و سایر سازمان‌های ثبت‌شده اعمال می‌شود و بر اساس درآمد خالص آنها پس از کسر هزینه‌های قابل‌قبول و معافیت‌های قانونی محاسبه می‌گردد.
در برخی موارد، قوانین مالیاتی برای بخش‌های خاص یا فعالیت‌های ویژه، مانند شرکت‌های دانش‌بنیان، مناطق آزاد تجاری یا صنایع دارای اهمیت ملی، معافیت‌های مالیاتی یا تخفیف‌هایی در نرخ مالیات در نظر می‌گیرد. بنابراین، نرخ مالیات ۲۵ درصدی، نرخ پایه بوده و بسته به شرایط و امتیازهای قانونی، ممکن است برخی شرکت‌ها مشمول معافیت‌ها یا کاهش‌های موقت در مالیات شوند.
نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی چگونه است؟
مبلغ نهایی فرمول نشان‌دهنده میزان مالیات قابل‌پرداخت توسط اشخاص حقوقی است. نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی با استفاده از فرمول زیر انجام می‌شود:
مالیات بر درآمد = (درآمد کل – هزینه‌های قابل‌قبول – معافیت‌های قانونی) ×۲۵%
در این فرمول فاکتور‌های زیر مورد ارزیابی قرار می‌گیرد:
درآمد کل
مجموع درآمدهای حاصل از فعالیت‌های انتفاعی شرکت یا شخص حقوقی، اعم از داخل یا خارج از کشور.
هزینه‌های قابل‌قبول
هزینه‌هایی که طبق قوانین مالیاتی قابل کسر هستند، مانند حقوق و دستمزد، هزینه‌های استهلاک و هزینه‌های عملیاتی.
معافیت‌های قانونی
شامل معافیت‌ها یا تخفیف‌هایی است که قانون برای برخی فعالیت‌ها یا صنایع خاص در نظر گرفته است.
تفاوت مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی در چیست؟
برای بررسی تفاوت مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی، ابتدا لازم است مفهوم هر یک را به‌خوبی بشناسیم.
- اشخاص حقیقی
به افرادی اطلاق می‌شود که به‌صورت انفرادی و مستقل مشغول کسب درآمد هستند و کسب‌وکار خود را بدون ایجاد یک شخصیت جدید به‌صورت شخصی راه‌اندازی کرده‌اند.
- اشخاص حقوقی
این عنوان شامل شرکت‌ها، مؤسسات و کسب‌وکارهایی است که با ایجاد یک شخصیت مستقل و جدا از اعضای خود به فعالیت و کسب درآمد می‌پردازند.
باتوجه‌به این تفاوت، نحوه محاسبه مالیات بر درآمد و الزامات قانونی هر گروه نیز متفاوت است. در ادامه، تفاوت‌های اصلی این دو گروه را از جنبه‌های مختلف بررسی می‌کنیم:
مواد قانونی
در قانون مالیات‌های مستقیم، مقررات مربوط به اشخاص حقیقی در مواد ۹۳ تا ۱۰۳ و برای اشخاص حقوقی در مواد ۱۰۵ تا ۱۱۸ تعیین شده است.
نرخ مالیات
نرخ مالیات اشخاص حقیقی بر اساس درآمد متغیر است و از ۱۵ درصد تا ۲۵ درصد متغیر خواهد بود. در مقابل، اشخاص حقوقی بدون توجه به میزان درآمد، با نرخ ثابت ۲۵ درصد مشمول مالیات هستند.
مهلت ارسال اظهارنامه
اشخاص حقیقی تا ۳۱ خرداد سال بعد و اشخاص حقوقی تا چهار ماه پس از پایان سال مالی (معمولاً ۳۱ تیر) برای ارسال اظهارنامه مالیاتی مهلت دارند.
مدارک موردنیاز
اشخاص حقیقی باید علاوه بر اظهارنامه مالیاتی، دفاتر قانونی مرتبط با فعالیت خود را ارائه کنند. درحالی‌که اشخاص حقوقی، علاوه بر اظهارنامه، باید ترازنامه، صورت سود و زیان، فهرست شرکا و سهام‌داران و هرگونه تغییرات را به سازمان مالیاتی ارسال کنند.
معافیت‌های مالیاتی
اشخاص حقیقی طبق ماده ۸۴ از معافیت‌هایی تا سقف معافیت مالیات حقوق برخوردار هستند، اما اشخاص حقوقی به‌طورکلی از این نوع معافیت‌ها برخوردار نیستند.
شباهت مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی
باوجود تفاوت‌هایی که در مالیات عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی وجود دارد، شباهت‌هایی نیز میان این دو در قوانین مالیاتی دیده می‌شود. برخی از این شباهت‌ها عبارت‌اند از:
پاداش خوش‌حسابی
بر اساس ماده ۱۸۹ قانون مالیات‌های مستقیم، درصورتی‌که مودیان (اعم از حقیقی و حقوقی) طی ۳ سال متوالی، اسناد و مدارکشان مورد تأیید باشد و مالیات را بدون ارجاع به هیئت حل اختلاف پرداخت کنند، ۵ درصد از مالیات پرداختی آنها بازگردانده می‌شود.
کاهش نرخ مالیات با افزایش درآمد
مطابق ماده ۱۳۱ برای اشخاص حقیقی و ماده ۱۰۵ برای اشخاص حقوقی، در صورت تسویه بدهی مالیاتی و ارائه به‌موقع اظهارنامه، به‌ازای هر ۱۰ درصد افزایش درآمد نسبت به سال گذشته، ۱ واحد درصد و حداکثر تا ۵ درصد از نرخ مالیات کاسته می‌شود.
جریمه برای عدم تسلیم اظهارنامه
طبق ماده ۱۹۲، عدم تسلیم اظهارنامه در موعد مقرر یا کتمان درآمد واقعی موجب جریمه غیرقابل‌بخشش ۳۰ درصدی برای اشخاص حقیقی و حقوقی خواهد شد.
جریمه تأخیر در پرداخت
به‌موجب ماده ۱۹۰، هر یک ماه تأخیر در پرداخت مالیات، جریمه‌ای به میزان ۲.۵ درصد از مبلغ مالیات را به همراه خواهد داشت.
جریمه اختلاف درآمد ابرازی و قطعی
طبق ماده ۱۹۴، درصورتی‌که اختلاف درآمد ابزاری و درآمد قطعی‌شده بیش از ۱۵ درصد باشد، بخشودگی تا ۳ سال لغو و جریمه به مالیات عملکرد اعمال می‌شود.
مهلت رسیدگی به اظهارنامه
بر اساس ماده ۱۵۶، سازمان امور مالیاتی تا یک سال بعد از انقضای مهلت ارسال اظهارنامه برای بررسی آن فرصت دارد.
مرور زمان مالیاتی
طبق ماده ۱۵۷، مرور زمان برای رسیدگی به تخلفات و دریافت مالیات تا ۵ سال پس از سررسید پرداخت مالیات است.
تخفیف‌های مالیاتی برای اشخاص حقوقی کدام‌اند؟
تخفیف‌های مالیاتی برای اشخاص حقوقی در ایران به‌منظور تشویق فعالیت‌های اقتصادی خاص، توسعه صنایع نوآورانه و ایجاد اشتغال ارائه می‌شود و به شرکت‌ها کمک می‌کند با کاهش هزینه‌های مالیاتی، سرمایه بیشتری برای رشد خود داشته باشند. مهم‌ترین تخفیف‌های مالیاتی برای اشخاص حقوقی عبارت‌اند از:
تخفیف‌های مالیاتی برای شرکت‌های تولیدی و معدنی
شرکت‌های تولیدی و معدنی که در مناطق کمتر توسعه‌یافته فعالیت می‌کنند، معمولاً تا ۵۰ درصد تخفیف مالیاتی دریافت می‌کنند. این تخفیف‌ها با هدف توسعه اقتصادی در این مناطق و کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای اعمال می‌شود.
تخفیف مالیاتی برای شرکت‌های دانش‌بنیان
شرکت‌های دانش‌بنیان به دلیل نوآوری و اهمیت فناوری‌های جدید، از تخفیف‌های مالیاتی قابل‌توجهی برخوردار هستند. این شرکت‌ها ممکن است از معافیت‌های مالیاتی کامل یا تخفیف‌های چشمگیر برای دوره‌ای تا ۱۵ سال بهره‌مند شوند.
تخفیف مالیاتی برای اشتغال‌زایی و جذب نیروهای جوان
برخی قوانین، شرکت‌هایی را که به اشتغال‌زایی، به‌ویژه جذب نیروهای جوان و بیکار کمک می‌کنند، مشمول تخفیف‌های مالیاتی می‌داند. این تخفیف‌ها به طور ویژه در صنایعی که به ایجاد شغل‌های جدید می‌پردازند، اعمال می‌شود.
تخفیف‌های صادراتی
برای تشویق صادرات، درآمدهای حاصل از صادرات محصولات کشاورزی، صنعتی و برخی خدمات خاص، مشمول معافیت مالیاتی شده یا از تخفیف‌های مالیاتی برخوردار می‌شوند. این اقدام برای تقویت بازارهای صادراتی و رقابت‌پذیری محصولات داخلی در بازارهای بین‌المللی است.
تخفیف‌های مالیاتی برای بازسازی و نوسازی
شرکت‌هایی که اقدام به بازسازی، نوسازی و تجهیز خطوط تولید خود می‌کنند، از تخفیف‌های مالیاتی برخوردار می‌شوند. این تخفیف‌ها برای تشویق صنایع به به‌روزرسانی و بهبود بهره‌وری در نظر گرفته شده است.
سخن پایانی
مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی یکی از مهم‌ترین عوامل در مدیریت هزینه‌ها و برنامه‌ریزی مالی شرکت‌ها است. آشنایی با قوانین و مقررات مالیاتی و استفاده بهینه از معافیت‌ها و تخفیف‌های موجود می‌تواند به کاهش بار مالیاتی و تقویت وضعیت مالی کسب‌وکارها کمک کند. رعایت شفافیت در ارائه اسناد و مدارک مالی و ارسال به‌موقع اظهارنامه‌ها نیز علاوه بر حفظ اعتماد نهادهای نظارتی، از جریمه‌های مالیاتی جلوگیری کرده و امکان بهره‌مندی از تسهیلات و مشوق‌های مالیاتی را برای شرکت‌ها فراهم می‌سازد.
نظرات کاربران